Tezy kwietniowe Włodzimierza I. Lenina z 1917 r.

Cyt. za: Historia powszechna 1789-1918

1. W naszym stosunku do wojny, która ze strony Rosji bezwarunkowo pozostaje wojną grabieżczą, imperialistyczną, również za nowego rządu Lwowa i spółki, na skutek kapitalistycznego charakteru tego rządu — niedopuszczalne są najdrobniejsze choćby ustępstwa na rzecz „rewolucyjnego oboronczestwa".

Na wojnę rewolucyjną, która by istotnie usprawiedliwiała „rewolucyjne oboronczestwo", świadomy proletariat może wyrazić swą zgodę jedynie pod warunkiem:

a) przejścia władzy w ręce proletariatu i bliskiej mu biedoty chłopskiej;

b) wyrzeczenia się w praktyce, nie zaś tylko w słowach, wszelkich aneksji;

c) całkowitego, faktycznego zerwania ze wszystkimi interesami kapitału.

Wobec niewątpliwej uczciwości szerokich warstw szarych przedstawicieli „rewolucyjnego oboronczestwa", którzy uznają wojnę tylko jako konieczność, nie zaś dla podbojów, wobec oszukiwania ich przez burżuazję należy ze szczególną skrupulatnością, uporczywością, cierpliwością wyjaśniać im ich błąd, wyjaśniać nierozerwalny związek kapitału z wojną imperialistyczną, wykazywać, że bez obalenia kapitału nie można zakończyć wojny prawdziwie demokratycznym, nie narzuconym przemocą pokojem.

Organizowanie jak najszerzej propagandy tego poglądu w armii czynnej.

Bratanie się.

2. Swoistość chwili bieżącej w Rosji polega na przechodzeniu od pierwszego etapu rewolucji — który na skutek niedostatecznego uświadomienia i zorganizowania proletariatu dał władzę burżuazji — do drugiego jej etapu, który powinien oddać władzę w ręce proletariatu i biedoty chłopskiej.

To przechodzenie cechuje, z jednej strony, maksimum legalności (Rosja jest obecnie, wśród wszystkich krajów wojujących, najbardziej wolnym krajem na świecie), z drugiej strony to, że nie stosuje się przemocy wobec mas, i wreszcie nieświadomość i łatwowierny stosunek tych mas do rządu kapitalistów, najgorszych wrogów pokoju i socjalizmu.

Ta swoistość sytuacji wymaga od nas umiejętności przystosowania się do specyficznych warunków pracy partyjnej wśród niezmiernie szerokich mas proletariatu, które dopiero co obudziły się do życia politycznego.

3. Żadnego poparcia Rządowi Tymczasowemu, wyjaśnianie zupełnej kłamliwości wszystkich jego obietnic, zwłaszcza jeśli chodzi o obietnicę wyrzeczenia się aneksji. Demaskowanie — zamiast niedopuszczalnego, siejącego złudzenia, „żądania", by ten rząd, rząd kapitalistów, przestał być imperialistycznym.

4. Przyznanie faktu, że w większości Rad Delegatów Robotniczych partia nasza stanowi mniejszość, i na razie słabą mniejszość, wobec bloku wszystkich drobnomieszczańskich oportunistycznych elementów, które uległy wpływowi burżuazji i przenoszą jej wpływ na proletariat, poczynając od ludowych socjalistów, socjalistów- rewolucjonistów, a kończąc na Komitecie Organizacyjnym (Czcheidze, Cereteli i in.), Stiekłowie itd., itd.

Wyjaśnianie masom, że Rady Delegatów Robotniczych — to jedyna możliwa forma rządu rewolucyjnego i że dlatego zadaniem naszym, póki rząd ten ulega wpływom burżuazji, może być tylko cierpliwe, systematyczne, uporczywe, przystosowane zwłaszcza do praktycznych potrzeb mas, wyjaśnianie błędów ich taktyki.

Dopóki jesteśmy w mniejszości, praca nasza polega na krytyce i wyjaśnianiu błędów, przy jednoczesnym głoszeniu konieczności przejścia całej władzy państwowej w ręce Rad Delegatów Robotniczych, by masy na podstawie doświadczenia wyzbyły się swych błędów.

5. Nie republika parlamentarna — powrót do niej od Rad Delegatów Robotniczych byłby krokiem wstecz — lecz republika Rad Delegatów Robotniczych, Parobczańskich i Chłopskich w całym kraju, od dołu do góry.

Zniesienie policji, armii, biurokracji.

Płacenie wszystkim urzędnikom — którzy winni być wszyscy obieralni i w każdej chwili usuwalni — wynagrodzenia nie przewyższającego przeciętnej płacy dobrego robotnika.

6. W programie przeniesienie punktu ciężkości na Rady Delegatów Parobczańskich. Konfiskata wszystkich gruntów obszarniczych.

Nacjonalizacja wszystkich gruntów w kraju; prawo dysponowania ziemią mają terenowe Rady Delegatów Parobczańskich i Chłopskich. Wyłonienie Rad Delegatów Biedoty Chłopskiej. Stworzenie z każdego dużego majątku (wielkości od około 100 do 300 dziesięcin¹, zależnie od miejscowych i innych warunków i zgodnie z decyzją instytucji terenowych) wzorowego gospodarstwa pod kontrolą delegatów parobczańskich i na rachunek społeczny.

7. Natychmiastowe połączenie wszystkich banków kraju w jeden bank ogólnonarodowy i wprowadzenie nad nim kontroli ze strony Rad Delegatów Robotniczych.

8. Nie „wprowadzenie" socjalizmu, jako nasze bezpośrednie zadanie, lecz natychmiastowe przejście jedynie do kontroli nad produkcją społeczną i podziałem produktów ze strony Rad Delegatów Robotniczych.

9. Zadania partyjne:

a) niezwłoczny zjazd partyjny;

b) zmiana programu partyjnego, punkty główne:

1) o imperializmie i wojnie imperialistycznej,

2) o stosunku do państwa i nasze żądanie „państwa-komuny",

3) skorygowanie przestarzałego programu minimum;

c) zmiana nazwy partii.

10. Odnowienie Międzynarodówki. Inicjatywa stworzenia Międzynarodówki rewolucyjnej, Międzynarodówki skierowanej przeciwko socjalszowinistom i przeciwko „centrum".

Dekret o pokoju uchwalony przez II Ogólnorosyjski Zjazd Rad Delegatów Robotniczych, Żołnierskich i Chłopskich w Piotrogrodzie 26 X/8 XI1917 r.

Cyt. za: Historia 1789-1990. Wybór tekstów źródłowych dla szkól średnich, opracowali J. Eisler i M. Sobańska-Bondaruk, Warszawa 1995

Rząd robotniczy i chłopski, stworzony przez rewolucję 24-25 października i opierający się na Radach Delegatów Robotniczych, Żołnierskich i Chłopskich, proponuje wszystkim wojującym narodom i ich rządom niezwłoczne rozpoczęcie rokowań o sprawiedliwy, demokratyczny pokój.

Za pokój sprawiedliwy, czyli demokratyczny, którego pragnie gorąco przytłaczająca większość wyczerpanych, znużonych i znękanych przez wojnę robotników i klas pracujących wszystkich krajów wojujących — za pokój, którego w sposób najbardziej wyraźny i uporczywy domagali się robotnicy i chłopi rosyjscy po obaleniu monarchii carskiej — za taki pokój rząd uważa natychmiastowy pokój bez aneksji (tj. bez zaboru cudzych ziem, bez przyłączenia przemocą innych narodowości) i bez kontrybucji.

Rząd Rosji proponuje wszystkim narodom wojującym niezwłoczne zawarcie takiego pokoju, wyrażając gotowość podjęcia natychmiast, bez najmniejszej zwłoki, wszelkich zdecydowanych kroków, aż do ostatecznego zatwierdzenia wszystkich warunków takiego pokoju przez pełnomocne zgromadzenia przedstawicieli wszystkich krajów i wszystkich narodów.

Deklaracja Praw Narodów Rosji z 3/16 XI1917 r.

Cyt. za: Wielka socjalistyczna rewolucja październikowa a walka narodu polskiego o wyzwolenie narodowe i społeczne. Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, nr 49, opracował A. Zatorski, Warszawa 1960

Październikowa rewolucja robotników i chłopów rozpoczęła się pod ogólnym sztandarem wyzwolenia z dotychczasowych pęt.

Wyzwalają się chłopi spod władzy obszarników, albowiem nie ma już obszarniczej własności ziemi — została ona zniesiona. Wyzwalają się żołnierze i marynarze spod władzy despotycznych generałów, albowiem generałowie będą odtąd obieralni i usuwalni. Wyzwalają się robotnicy od kaprysów i samowoli kapitalistów, albowiem odtąd ustanowiona będzie kontrola robotników nad zakładami przemysłowymi i fabrykami. Wszystko, co żywe i zdolne do życia, zrzuca znienawidzone kajdany.

Pozostają jeszcze narody Rosji, które cierpiały i cierpią ucisk i samowolę, a do których wyzwolenia należy przystąpić bezzwłocznie, przeprowadzając je w sposób zdecydowany i ostateczny.

W epoce caratu narody Rosji systematycznie podjudzano przeciwko sobie. Znane są następstwa takiej polityki: rzezie i pogromy z jednej strony, niewola narodów — z drugiej.

Nie ma i być nie może powrotu do tej haniebnej polityki podjudzania. Winna ją odtąd zastąpić polityka dobrowolnego i uczciwego związku narodów Rosji.

W okresie imperializmu, po rewolucji lutowej, kiedy władza przeszła w ręce kadeckiej burżuazji, jawna polityka podjudzania ustąpiła miejsca polityce tchórzliwej nieufności do narodów Rosji, polityce szykan i prowokacji, maskującej się słownymi deklaracjami

o „wolność" i „równość" narodów. Znane są następstwa takiej polityki: pogłębienie się wrogości między narodami, podważenie wzajemnego zaufania.

Należy położyć kres tej niegodnej polityce kłamstwa i nieufności, szykan i prowokacji. Winna ją odtąd zastąpić otwarta i uczciwa polityka prowadząca do pełnego wzajemnego zaufania między narodami Rosji.

Jedynie w wyniku takiego zaufania może się ukształtować uczciwy i trwały związek narodów Rosji.

Jedynie w wyniku takiego związku robotnicy i chłopi narodów Rosji mogą być zespoleni w jedną rewolucyjną siłę zdolną stawić czoło wszelkim zakusom ze strony imperialistyczno-aneksjonistycznej burżuazji.

Wychodząc z tych założeń Pierwszy Zjazd Rad w czerwcu bieżącego roku proklamował prawo narodów Rosji do swobodnego samookreślenia.

Drugi Zjazd Rad w październiku bieżącego roku potwierdził to niezaprzeczalne prawo narodów Rosji w sposób jeszcze bardziej stanowczy i konkretny.

Wykonując wolę tych zjazdów Rada Komisarzy Ludowych postanowiła uznać następujące zasady za podstawę swej działalności wobec narodowości Rosji:

1. Równość i suwerenność narodów Rosji.

2. Prawo narodów Rosji do swobodnego samookreślenia aż do oderwania się

1utworzenia samodzielnego państwa.

3. Zniesienie wszelkiego rodzaju przywilejów i ograniczeń narodowościowych i narodowo-religijnych.

4. Swobodny rozwój mniejszości narodowych i grup etnograficznych zamieszkujących terytorium Rosji.

Wypływające stąd dekrety szczegółowo zostaną opracowane niezwłocznie po powołaniu do życia komisji do spraw narodowościowych.

W imieniu Republiki Rosyjskiej

Komisarz Ludowy do spraw narodowości

(—) Józef Dżugaszwili-Stalin

Przewodniczący Rady Komisarzy Ludowych Wł. Ulianow (Lenin)